ʻOkakopa 2019 - Ke kākoʻo ʻana i nā mea make i make i ka pepehi kanaka
Ua make ʻo Mitsu i ka pepehi kanaka ʻana i ka lā ma hope o kona hōʻike ʻana i ka hana ʻino āna e ʻike nei i kāna hoaloha ʻo Mark. Makemake mākou he kākaʻikahi ka moʻolelo o Mitsu, akā minamina naʻe, hōʻike nā noiʻi i nā wahine i ʻike i ka hana hoʻomāinoino home ʻana ehiku manawa ʻike paha i ka manaʻo suicidal ke hoʻohālikelike ʻia i nā poʻe i ʻike ʻole i ka hana hoʻomāinoino home. I loko o kahi pōʻaiapili honua, ua ʻike ka World Health Organization ma 2014 i kekahi make i ka pepehi kanaka i kēlā me kēia 40 kekona, a ʻo ka pepehi kanaka ke kumu ʻelua o ka make no nā makahiki 15 - 29.
Ke hoʻokaʻawale ʻana i nā ʻano ʻokoʻa e pili ana i ka hiki, ke kāne, ka lāhui a me ka moekolohe, hiki ke piʻi aʻe nā mea pilikia no ka poʻe hoʻomāinoino i ka hana hoʻomāinoino e pili ana i ka pepehi kanaka. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, i ka wā e ola ai kekahi me ka ʻike o ka hoʻokele pinepine ʻana i nā ālai ma muli o ko lākou ʻike, a ʻike lākou i ka hana hoʻomāinoino home i ka manawa like, hiki ke loli nui ʻia ko lākou olakino noʻonoʻo.
ʻO kahi laʻana, ma muli o ka hōʻeha o ka mōʻaukala a me ka mōʻaukala lōʻihi o ka hoʻokaumaha, ʻoi aku ka nui o ka makaʻu o nā wahine i nā ʻōiwi ʻAmelika a i ʻole nā Alaska.. Pēlā nō, nā ʻōpio i ʻike i nā kaiāulu LGBTQ a ua ʻike i ka hoʻokae, a me nā wahine e noho pū me kīnā a i ʻole kahi maʻi nāwaliwali ʻo lākou ka mea e ʻike nei i ka hana ʻino kūloko i kahi manawa kiʻekiʻe.
I 2014, kahi hoʻomaka Pekelala ma o SAMHSA (Substance Abuse and Mental Health Services Administration) i hoʻomaka e nānā i nā pilina ma waena o ka hoʻomāinoino kūloko a me ka pepehi kanaka a koi aku i ka poʻe loea ma nā kula ʻelua e hoʻomaopopo i nā loulou i mea e kākoʻo maikaʻi ai i nā poʻe e ʻike nei i ka hana hoʻomāinoino home ʻana e maopopo ai ʻaʻole ʻo ke kūpikipiki wale nō ke ala mai kā lākou pili.
He aha kāu e hana ai?
Ua wehewehe ʻo Mark i kāna kākoʻo ʻana iā Mitsu ma ke ʻano o ke kākoʻo ʻana iā Mitsu ma hope o kona wehe ʻana e pili ana i kāna pili kolohe. Hōʻike pū kekahi ʻo ia i nā naʻau a me nā hakakā āna i ʻike ai i kona wā i make ai i ka pepehi kanaka. No laila, pehea e hiki ai iā ʻoe ke kōkua inā loaʻa i kahi mea āu e aloha ai ka hoʻomāinoino home a me ka noʻonoʻo ʻana e pili ana i ka pepehi kanaka ma ke ʻano he ala?
Mua, maopopo i ka hōʻailona hōʻailona o ka hoʻomāinoino home. ʻO ka lua, e aʻo i nā hōʻailona hōʻailona o ka pepehi kanaka. Wahi a ka Hoʻolaha Polokalamu Hoʻolaha Pelekane, hoʻopuni ka papa inoa aʻe i nā mea hiki iā ʻoe ke makaʻala, inā pili ʻoe i kahi mea aloha.
- E kamaʻilio e pili ana i ka makemake e make a pepehi paha iā lākou iho
- Ke ʻimi nei i kahi ala e pepehi ai iā lākou iho, e like me ka ʻimi ʻana ma ka pūnaewele a kūʻai paha i kahi pū
- E kamaʻilio e pili ana i ka manaʻo hopohopo ʻole a ʻaʻohe kumu e ola ai
- E kamaʻilio e pili ana i ka paʻa ʻana a i ʻole ka ʻehaʻeha ʻole
- E kamaʻilio e pili ana i ka mea kaumaha i kekahi poʻe ʻē aʻe
- Hoʻonui i ka hoʻohana ʻana o ka wai ʻona a lāʻau paha
- Ke hopohopo a hoʻonāukiuki paha; hana kolohe ʻole
- Ke hiamoe liʻiliʻi a nui loa paha
- Ke haʻalele nei a hoʻokaʻawale paha iā lākou iho
- Ke hōʻike nei i ka huhū a kamaʻilio paha e pili ana i ka hoʻopaʻi
- Loaʻa i nā loli ʻano nui loa
He mea nui nō hoʻi e ʻike i kekahi manawa, e haʻi ka poʻe i kekahi ʻike, ʻaʻole naʻe i ka lua ʻē aʻe. Hiki paha iā lākou ke hōʻike i nā manaʻo hopohopo ʻole, akā ʻaʻole pili ia i ka hana hoʻomāinoino a lākou e ʻike nei i ko lākou pili pili. A i ʻole, hōʻike paha lākou i ka hopohopo e pili ana i kā lākou pili pili, akā ʻaʻole kamaʻilio e pili ana i ka manaʻo suicidal a lākou e ʻike ai.
ʻO ke kolu, hāʻawi i nā kumuwaiwai a me ke kākoʻo.
- No ke kākoʻo hōʻino kūloko, hiki i kāu mea aloha ke kāhea iā Emerge's 24/7 multiningual hotline i kēlā me kēia manawa ma 520-795-4266 or 1-888-428-0101.
- No ka pale ʻana i ka pepehi kanaka, aia i ka moku ʻo Pima kahi laina pilikia ma waena o ke kaiāulu. (520) 622-6000 or 1 (866) 495-6735.
- Aia kekahi ʻO Hotline Suicide National (ʻo ia me kahi hiʻohiʻona e kamaʻilio ai, inā hiki ke ʻike ʻia): 1-800-273-8255
Pehea e pili ana i nā mea pakele lua?
ʻO nā mea pakele o ke kula kiʻekiʻe, e like me Mark, e loaʻa pū ke kākoʻo. ʻO kahi mea ola ma ke kula kiʻekiʻe kahi mea kokoke i ka mea ola hoʻomāinoino home a ʻike i nā pane i ka ʻeha a kā lākou mea aloha e hele nei, e like me ke kaumaha, ka hiamoe ʻole, a me ka hopohopo. He maʻa maʻamau ia o ke kaʻina hana kaumaha no ka ʻike ʻana i nā manaʻo paʻakikī ma hope o kahi mea aloha - ka mea i ʻike i ka hoʻomāinoino hoa pilikino - make i ka pepehi kanaka, me ka huhū, ke kaumaha, a me ka hoʻopiʻi ʻana.
Pilikia pinepine nā mea aloha i ka ʻike i ke ala maikaʻi loa e kākoʻo ai i ka mea ola i loko o ka home i ka wā e ola nei lākou i loko o ka hana ʻino, a manaʻo paha lākou ʻaʻole lākou e hana "lawa." E hoʻomau paha kēia mau manaʻo inā make kā lākou mea aloha i ka pepehi kanaka ʻana (a i make paha ma muli o ka hana ʻino). Mahalo paha ka mea aloha i ka nele a hewa hoʻi ma hope o ko lākou make ʻana.
E like me kā Mark i ʻōlelo ai, ʻo ka ʻike ʻana i kahi mea hoʻoponopono olakino olakino e hana ma o ke kaumaha a me ka ʻeha o ka lilo ʻana o Mitsu. Hiki ke nānā ʻokoʻa i ke kākoʻo mai kekahi kanaka a i kekahi aʻe e pili ana i ka hana ʻana i ka trauma lua. ke ʻike nei i kahi mea lapaʻau, ka puke pai ʻana a me ka loaʻa ʻana o kahi hui kākoʻo nā koho maikaʻi āpau i ke ala o ke ola. ʻO kekahi poʻe aloha e hakakā nui ana i ka wā nā lā nui, nā lā hoʻomanaʻo a me nā lā hānau, a pono paha ke kākoʻo hou i kēlā mau manawa.
ʻO ke kōkua waiwai nui hiki iā mākou ke hāʻawi aku i ka poʻe e noho nei i kahi pilina kolohe a ʻike paha i kahi kaʻawale a i ʻole nā manaʻo o ka pepehi kanaka ʻo ko mākou makemake e hoʻolohe a hāmama i ka hoʻolohe ʻana i kā lākou mau moʻolelo, e hōʻike iā lākou ʻaʻole lākou hoʻokahi a aia kekahi ala i waho. ʻOiai paha lākou e ʻike nei i nā manawa paʻakikī, waiwai ko lākou ola a no laila pono e ʻimi i ke kākoʻo.